Жадырап жаз келіп, жұрттың көбі көптен күткен еңбек демалысына шығып, тынығу үшін қалаған жағына аттанып жатқанда сіз ауырып қалып, аурухананың табалдырығын тоздырып жүрсіз бе? Әрине, өкінішті жағдай.
Дәрігерлерге барып, нақты диагноз қойып, емделген өте дұрыс, әйткенмен психологтар осы ауруға алып келген себептерді іздеп табуға кеңес береді. Себеп пен салдары анықталғасын онымен күресу басталады. Емі табылып, айығасын. Бірақ, өкінішке орай, емі жоқ қоғам мен оның мүшелеріне қырғидай тиіп, айықтырмай жатқан дерт бар, ол- ЖЕМҚОРЛЫҚ!
Сәл кідіріс... Дүниеқоңыздық пен ашкөздік — адам баласының теріс қасиеттері. Дүниеқоңыздық, яғни материалдық дүниеге, байлыққа, мансапқа құмарлық, адамды рухани құндылықтардан алыстатып, көңіл-күйін, психологиялық жағдайын нашарлатуы мүмкін. Ашкөздік болса, адамның қанағатсыздығын білдіреді, яғни қолда барымен шектелмей, үнемі көбірек, асқан көп нәрсеге ұмтылу. Осы қасиеттер, кейде, адамды қарым-қатынастарында да, қоғамда да қиыншылықтарға әкеліп соғуы мүмкін. Бұл жоғарыда айтылған дерттің басты белгілері десек те, тақырыпқа тұздық. Мінекей, ашкөздік пен «ақша құмарлықтың» арбасына жолаушы болған қанша жан, бұл күнде түрмеде өкініштің «у-ын» су орынына қорек етіп отыр...
Бұл «жемқорлық» деген қоғамның дерті, адамның бойына өз қолымен жасап алған ауруы. Яғни «жемқорлық» ауруы бар адамды «жемқор» дейді. Ал, «жемқор» дегеніміз... «Жемқор» термині қоғамдағы әділетсіздіктің, парақорлықтың және заңсыздықтың белгісі ретінде қарастырылады. Жемқор адам өз қызметтік жағдайын пайдаланып, пара алу, заңсыз келісімдер жасау немесе басқа да этикалық нормаларды бұзу арқылы жеке пайда табуға тырысады. Жемқорлық әлеуметтік, экономикалық және саяси мәселелерді туындатып, халықтың мемлекетке, құқық қорғау органдарына, және қоғамдық институттарға деген сенімін төмендетеді. Мұндай әрекеттердің салдары қоғамда теңсіздік, кедейлік, және құқық бұзушылықтардың көбеюі түрінде көрінеді. Жемқорлықпен күресу үшін қоғамдық бақылауды, ашықтықты, білім беру мен ақпараттандыруды арттыру маңызды. Бұл мәселені шешу үшін азаматтардың белсенді қатысуы, мемлекеттік мекемелердің жауапкершілігін арттыру, және заңнаманы нығайту қажет.
Жемқорлық — қоғамның дамуына, әділеттілік пен сенімге елеулі зиян келтіретін құбылыс. Ол мемлекеттік қызметкерлердің, бизнесмендердің немесе басқа да жауапты тұлғалардың өз қызметтік жағдайларын жеке мүдделеріне пайдалануын білдіреді. Жемқорлықтың түрлері әр түрлі: пара алу, пара беру, заңсыз келісімдер жасау, мүдделер қақтығысы және т.б. Жемқорлықтың себептері көбінесе экономикалық, саяси және әлеуметтік факторларға байланысты. Ол құқық қорғау, білім беру, денсаулық сақтау секілді салаларда теріс әсерін тигізеді, қоғамдағы теңсіздікті арттырады, халықтың сенімін төмендетеді. Жемқорлықпен күресу үшін заңнамалық шаралар, қоғамдық бақылау, білім беру және ақпараттандыру жұмыстарын жүргізу қажет. Әсіресе, жастарға адалдық, әділдік және этикалық нормаларды үйрету маңызды...
Ұлан Иманғалиев,
ҚР және Халықаралық Журналистер одағының мүшесі
