Экстремалдық қалпына қыс басталуымен тағы бір қауіп төнеді, ол ағзанын үсуі.
Ауа райының күрт өзгеруіне байланысты ауа температурасы түседі және үсіп қалғандардың санын едәуір көбейуіне әкеледі, олардың ішінде сізде және сіздердің жақындарыңыз болу мүмкін, үсіктен зардап шеккенге алғашқы медициналық көмекті жақсы білу дененің үсігіне әкелмейді.Зардап шеккендердің ішінде көбнесе ауа райын елемейтіндер, алыс сапарға шығып кеткендер, болмаса салқын түскенде құтқару мүмкіншілігі болмайтын адамдар (тұрақты тұратын мекен-жайы жоқ адамдар) болады. Зардап шеккендердің ішінде ең жоғарғы пайызы ішімдік ішіп өз іс-әрекеттерін бақылай алмайтындар.Көбісі үсікке дәрежелі көңіл бөлмейді, бірақ ол адасу, олар статистиканы білмейді, оған сәйкес адамдардың көбісі автомобильдік жол апатына емес үсік себептерінен қайтыс болады. Қыстың суық күндізгі болмаса кешкі уақытысында адамдардың анық үсіп қалған себептерін, атап айтқанда бір-қалыпты емес жүруі және терінің ашық жерлерінің ағаруын көргенде тез арада жәрдем көмекті шақыру керек, ол келген ше өз қолынмен көмек көрсетуге тырысу керек.
Өздігінен істеушілік зардап шеккеннің жай-күйін төмендетуге әкеледі, жәрдем көрсеткенде ережелермен басшылық ету керек, олардың қолдануы зардап шеккеннің жағдайын төмендетуін болдырмайды.Көбінесе ағзаның жалпы салқындауы кейбір мүшелерді үсуіне алып келеді, ол бірінші жәрдем көмек көрсетуді қиындатады, сол себептен екі түрлі операция жүргізу керек, ауыртпалы белгілерді және зақымдарды жоюға. Ережеге сәйкес дененің ашық жерлері үсіп қалуына ықтимал, сондай-ақ аяқ-қолдар, сондықтан зардап шеккеннін денесін өндегенде өзгеше назар аудару қажет. Зардап шекенді жылы жерге кіргізіп ыстық шәй таңқурай қайнатпасымен беру қажет. Зардап шекен шәй ішіп жатқанша үсіп қалған жерлерді қармен немесе спирттық ертіндісіне суланған матамен (синтетикамен болмайды шуға мата болса жақсы болады) жаралы жерді уқалап сылау күресуге қажет.
Уқалауды ұқыпты, бірақ үлкен күшпен жасайды, жаурап қалған қан жолдарын қайта жүргізу үшін, уқаланған жер қызарғаннан кейін тоқтату қажет, өйткені қойылған мақсат өз нәресіне жетті және қан дененің алыс жерлеріне жетіп жатыр.Зардап шеккен суықта ұзақ уақыт жүріп қалғанда және ыстық сусындар өз нәресін бермей жатқанда, қатты үсіп қалған салдарынан, ваннаны адам температурасына сәйкес (шамамен 30-40 градус) толтыру қажет және зардап шекенді соның ішіне жатқызу қажет, алдын ала киімін шешіп. Осы операция дене температурасын көтереді, бірақ бірте- бірте, дененің тез қызуынан науқастың жағдайы қиындайды, ол температураның күрт өзгеруіне байланысты болады.
Атқарылған кешенді мерекелер зардап шекеннің өмірін ғана емес денсаулығын сақтап қалуға көмектеседі, сонымен қатар жедел жәрдем көмегі келгенше күтуін.Алайда, кейбір кездері, мүшенін үсіп қалған жері критикалық дәрежеге жетпегенде, осындай ем-шаралар жасау жеткілікті, ол экстремалды ахуалға түскен адамды өз қалпынакелтіреді.
А.Әлібекқызы
Құрманғазы ауданының Төтенше жағдайлар бөлімінің бас маманы азаматтық қорғау подполковнигі
