Бұл туралы Атырау облыстық орталық «Иманғали» мешітінде «Жаназа және жерлеу рәсімдерінде ысырапқа жол бермеу» тақырыбымен өткен «дөңгелек үстел» барысында белгілі болды.
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы Шариғат және пәтуа бөлімінің басшысы Сансызбай Құрбанұлы, Атырау облысы дін істері басқармасының өкілі Қаһарман Рахметұлы арнайы қатысқан алқалы жиынды Атырау облысының Бас имамы Алтынбек Ұтысханұлы жүргізді.
Қала, аудан имамдарының қатысуымен өткен мәжіліске Ұлы Отан соғысының ардагерлері Айдын Айбаров, Орынғали Қарасаев, мемлекет және қоғам қайраткері Есен Тасқынбаев, Атырау облысы соғыс және еңбек ардагерлері төрағасының орынбасары Серік Мұхамбетов, Атырау қалалық соғыс және еңбек ардагерлері төрағасы Әліпқали Бекеш, белгілі меценат, дін жанашыры Төкен Жұмағұлов құрметті қонақ ретінде шақырылды.
«Шариғатымыз әу бастан ысырапшылдықты қолдамайды. Қазіргі уақытта қоғамда жаназа және жерлеу рәсімдеріндегі ысырапшылдық мәселесі өткір тұр. Десе де дастархан мәзіріндегі ысырапшылдық, жөнсіз митингтер мәселесі Павлодар, Алматы, Астана, Ақтөбе, Ақтау өңірлерінде бірізділікке түсіп келеді. Бірақ, бір ғана Атыраудың аудандарының өзінде жерлеу рәсімінде әркелкі мәселелер бар. Біздің мақсатымыз халықты шариғатқа қайшы нәрселерден тыйып, қайғы түсіп жатқан шаңыраққа мейілінше жеңілдік жасау» деді мәжіліс барысында Атырау облысының Бас имамы Алтынбек Ұтысханұлы.
Жиын барысында соғыс ардагері Айдын Айбаров жаназадағы ысырапшылдық мәселесінен арылу жайын бұқаралық ақпарат құралдарында жиі насихаттап, арнайы айдарлар ашуды ұсынды. Аузы дуалы ақсақалдың пікірінше, тәрбиелік мәні зор мұндай насихаттар жастар арасында жиі дәріптелуі тиіс.
Мемлекет және қоғам қайраткері Есен Тасқынбаев қазіргі уақытта садақа дастарханының тойдан еш кем түспейтініне қапалы.
«Дөңгелек үстел барысында бекітіліп отырған арнайы мәзір шегінен шықпауды халыққа ұғындыруымыз керек. Ысырапшылдық, дарақылықтың соңы жақсылыққа апармайды. Ең болмағанда садақаға несие алып шашылудан сақтандыру арқылы, қаралы үйдің қайғысын жеңілдетуге тырысуымыз керек» дейді Мемлекет және қоғам қайраткері Есен Тасқынбаев.
Атырау облысы соғыс және еңбек ардагерлері төрағасының орынбасары Серік Мұхамбетов жерлеу және жаназа рәсімдеріндегі ысырапшылдық мәселесінің бір жиналыс немесе үш-төрт мақала шеңберінде шешілмейтіндігін айтты.
«Дәл осы мәселе Атырауда екі жыл турасында да көтерілген болатын. Бірақ, бұқара тарапынан ысырапшылдыққа келгенде одан тыйылу ниеті көрінбейді. Мүмкін, мейрамхана басшыларына жаназа дастарханы мәзірін қатаң ұстануды ұсыну керек болар. Бұл жерде бірлік керек» дейді Атырау облысы соғыс және еңбек ардагерлері төрағасының орынбасары Серік Мұхамбетов.
Осылайша, толғақты мәселелер талқыланған жиын барысында Атырау қаласы имамдары мен ардагерлері және зиялы қауым Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Ғұламалар Кеңесінің XV отырысында қабылданған «ЖАНАЗА ЖӘНЕ ЖЕРЛЕУ РӘСІМДЕРІ» атты мұсылман халқының дүниеден өту, жерлеу, ас беру дәстүрлеріне негізделген жаңа пәтуасын ел арасында жүзеге асыруды қолдауға бағытталған Үндеуді қабылдады.
Сонымен бірге, жұртшылыққа жаназа рәсіміндегі дастархан мәзірі ұсынылды.
АТЫРАУ ОБЛЫСЫ ИМАМДАРЫ МЕН АРДАГЕРЛЕРІ ЖӘНЕ ЗИЯЛЫ ҚАУЫМНЫҢ ҮНДЕУІ
Біз, Атырау қаласы имамдары мен ардагерлері және зиялы қауым Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Ғұламалар Кеңесінің XV отырысында бірауыздан қабылданған «ЖАНАЗА ЖӘНЕ ЖЕРЛЕУ РӘСІМДЕРІ» атты мұсылман халқының дүниеден өту, жерлеу, ас беру дәстүрлеріне негізделген жаңа пәтуасын ел арасында жүзеге асыруды қолдаймыз әрі үндеуде айтылған мәселелерді амалға асыруға шақырамыз.
Бірінші: Садақа (құдайы ас) дастарханы барынша қарапайым болуы тиіс. Атырау облысының мұсылман тұрғындарын және асхана мен мейрамхана басшыларын садақа асын өткізу барысында ысырапшылдыққа жол бермеуге шақырамыз. Алла Тағала Қасиетті Құранда:
«Жеңдер, ішіңдер алайда ысырап етпеңдер. Күдіксіз Алла ысырап етушілерді жақсы көрмейді» – деген (Ағраф 31)
Екінші: Жаназадан бір күн бұрын қонақасы берілетін болса, яғни күзетке көңіл айту үшін келген жекжат-жұрағатқа қонақасы дастарханын арнайы мейрамханада емес, мүмкіншілігіне қарай үйде қарапайым өткізуді ұсынамыз. Сондай-ақ таң атқанға дейін отыру міндетті еместігін хабарлаймыз.
Үшінші: Садақа асын сөз жарысқа айналдырмау. Көңіл айтушы адам артында қалған отбасы мүшелеріне жұбату сөзін айту. Оған имаммен қоса екі адамның көңіл білдіруі жеткілікті.
Төртінші: Жамағатты жаназа намазына қатысуға, сап тысында қалмауға шақырамыз. Дәрет алып (бой дәрет яғни ғұсыл), жаназа намазына қатысу – марқұмға білдірген нағыз туыстық жанашырлықтың көрінісі болып табылады.
Бесінші: Жаназа намазы алдында митинг жасауды доғару.Өйткені ол шариғатта көрсетілмеген. Мәйітті себепсіз күттіру дұрыс емес. Алайда бір адам мәйіттің садақаларын хабарласа жеткілікті.
Алтыншы: Мәйітті күттірмес үшін жаназа намазынан соң Құран оқымай бірден жерлеуге алып кеткен жөн. Құранды мәйіттің жамбасы жерге тигеннен соң оқыған абзал.
Жетінші: Қабірге қатысты ҚМДБ бекіткен пәтуаны басшылыққа алуды ұсынамыз. Қабір басына белгі ретінде құлпытас қоюға рұқсат. Қойылған құлпытасқа сурет салуға, мүсінін ойып, пәнилік көріністерді білдіретін түрлі кейіптер жасауға болмайды. Тасқа мәйіттің аты-жөнін, туылған және дүниеден өткен күнін жазуға, ай белгісін қоюға рұқсат. Құран аяттары аяқасты болып кетпес үшін жазбаған жөн. Қабір тапталып, аяқасты болмауы үшін қоғамдық зиратты тұтас қоршаған абзал.
Сегізінші: Садақаларды белгілі бір уақытта ғана жиналып асты өткізген дұрыс деп санаймыз. Мәселен үштік, жетілік қадені мәйітті жерлеген күні бірге беру, ал қырқы, жылын белгілі бір уақытта бастап, бір-екі сағатта аяқтау.
Тоғызыншы: Мешіт имамдары және арнайы бекітілген молдалардан тыс дін маманын садақа және жаназа өткізуге жол бермеу.
Оныншы: Қабыр басында, көпшілік жиналған жерде ауа райына байланысты құранды ұзақ оқымау.
Он бірінші: Садақаларда имамдар уағызды ортаға сай қысқаша айтуы.
Он екінші: Қабыр басында темекі шегу, ерсіз күлу және бос әңгіме айтудың орнына мүмкіншілікке қарай насихат айту.
Он үшінші: Жоқтау айту шариғат бойынша міндетті еместігін жеткіземіз.
Ескерту! Кейбір жерлерде садақада шанышқы, үлкен қасық, пышақ қоймау, су жатқызу қажет деген пікір бар. Алайда ол пікір шариғатта қарастырылмағанын ескертеміз.
Және мәйіттің үстінен шәй айналдыру, шеге қағу, шам жағу, айна және теледидар жабу, мәйітті ортаға қойып тәһлил айту, мәйіт астындағы топырақты қабірге апару, қара қағазды қою және т.б. осы секілді рәсімдердің шариғатта негізі жоқтығын жеткіземіз.
